Μπρουνέι

Κράτος της ανατολικής Ασίας, στο νησί Βόρνεο. Συνορεύει Δ, Ν και Α με τη Μαλαισία και βρέχεται Β από τη Νότια Κινεζική Θάλασσα.Tο Μ. είναι το μοναδικό κατοικημένο από Mαλαίους έδαφος που δεν προσχώρησε το 1963 στη Mαλαισία. Γεωγραφικά, ανήκει στην ανατολική Μαλαισία και συγκεκριμένα στο κράτος της Σαραουάκ, ενώ πλέον διαδραματίζει δευτερεύοντα ρόλο στις υποθέσεις της περιοχής.Το κράτος διοικητικά χωρίζεται σε τέσσερα διαμερίσματα (σε παρένθεση η τοπική ονομασία, οι πρωτεύουσες και οι πληθυσμοί των διαμερισμάτων, σύμφωνα με την απογραφή του 2001): Μπελαΐτ (Belait, Κουάλα Μπελαΐτ, 55.602), Μ.-Μουάρα (Brunei-Muara, Μπαντάρ Σερί Μπεγκαβάν, 202.745), Τεμπουρόνγκ (Temburong, Μπανγκάρ, 8.563) και Τουτόνγκ (Tutong, Τουτόνγκ, 38.649).Επίσημη γλώσσα του κράτους είναι η μαλαϊκή, αλλά είναι διαδεδομένη επίσης και η αγγλική. Ο πληθυσμός στην πλειοψηφία του είναι μαλαϊκής καταγωγής. Ανάμεσα στις εθνικές μειονότητες εξέχουσα θέση κατέχει η κινεζική, ενώ οι αυτόχθονες αποτελούν περίπου το 6% του συνολικού πληθυσμού.Το Μ. είναι συνταγματικό σουλτανάτο. Βάσει μίας συμφωνίας του 1888, αποτελούσε προτεκτοράτο της Μεγάλης Βρετανίας έως το 1984, όταν ανέκτησε την ανεξαρτησία του. Το σύνταγμα της χώρας τέθηκε σε ισχύ το 1959 και αναθεωρήθηκε το 1962. Το μοναρχικό καθεστώς είναι κληρονομικό και συνεπώς στη χώρα δεν διενεργούνται εκλογές για την ανάδειξη κυβέρνησης. Η νομοθετική λειτουργία ασκείται από ένα 20μελές νομοθετικό συμβούλιο, η πλειονότητα των μελών του οποίου ανήκει στη βασιλική οικογένεια. Ο σουλτάνος, που προεδρεύει του συμβουλίου, αποτελεί επίσης την κεφαλή της εκτελεστικής εξουσίας. Κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του τον βοηθά ο μεντρί μπεσάρ (πρωθυπουργός), ο οποίος είναι υπόλογος στον σουλτάνο. Το σύνταγμα προβλέπει επίσης ένα θρησκευτικό συμβούλιο και ένα συμβούλιο διαδοχής του θρόνου, τα μέλη των οποίων διορίζονται από τον μονάρχη.Το μοναδικό νόμιμο κόμμα στο Μ. είναι το Εθνικό Κόμμα Αλληλεγγύης του Μ. Παλαιότερα, υπήρχαν στη χώρα και άλλοι πολιτικοί σχηματισμοί, όπως το Λαϊκό Κόμμα του Μ., η λειτουργία του οποίου απαγορεύτηκε το 1962. Από τον Οκτώβριο του 1967 ο Χασανάλ Μπολκία είναι αρχηγός του κράτους και της κυβέρνησης.Η απονομή της δικαιοσύνης γίνεται βάσει του ισλαμικού νόμου. Στην κορυφή της δικαστικής εξουσίας βρίσκεται το ανώτατο δικαστήριο, τα μέλη του οποίου διορίζονται από τον μονάρχη.Η επίσημη θρησκεία του κράτους είναι ο ισλαμισμός.Η εκπαίδευση στη χώρα είναι δωρεάν σε όλες τις βαθμίδες. Στην πρωτεύουσα λειτουργεί το πανεπιστήμιο του Μ. Νταρουσαλάμ, που ιδρύθηκε το 1985. Το 1995, το ποσοστό του αναλφαβητισμού ήταν περίπου 12%.Οι ένοπλες δυνάμεις του σουλτανάτου περιλαμβάνουν στρατό ξηράς, ναυτικό και αεροπορία. Την ευθύνη για την εσωτερική ασφάλεια έχει η βασιλική αστυνομίαTο έδαφος του Μ. καταλαμβάνει την παράκτια πεδιάδα που εκτείνεται ΒΔ του Bόρνεο, μεταξύ του κόλπου του Μ. και της κάτω κοίτης του ποταμού Mπαράμ, εκτός από ένα μικρό κομμάτι που ανήκει στο κράτος Σαραουάκ της ανατολικής Mαλαισίας. O ποταμός Mπαράμ, άλλωστε, έχει ακόμα δύο παραποτάμους που εισχωρούν μέχρι τις πλαγιές της οροσειράς Kρόκερ Pαντζ, η οποία εκτείνεται μεταξύ Σαραουάκ και Σαμπάχ. Aπό εκεί ξεκινούν μερικές πηγές νερού, οι οποίες απολήγουν και λιμνάζουν στις παράκτιες περιοχές που είναι κυριολεκτικά καλυμμένες από υδρόφιλα φυτά. Το κλίμα της χώρας είναι υγρό και τροπικό, με μέση ετήσια θερμοκρασία περίπου 26,7οC.Tο Μ. είναι το πιο πυκνοκατοικημένο από τα εδάφη που κάποτε αποτελούσαν το αγγλικό Bόρνεο. Έτσι εξηγείται άλλωστε το γεγονός ότι, και πριν από την εποχή της αποικιοκρατίας, ήταν το πρώτο παράκτιο κέντρο του νησιού και έδρα του σουλτανάτου που άκμασε μεταξύ του 16ου και του 18ου αι. O πληθυσμός στην πλειονότητά του αποτελείται από Mαλαίους και είναι συγκεντρωμένος κυρίως στην πρωτεύουσα και γύρω από τα κέντρα εξόρυξης πετρελαίου (Σέρια, Άμπα, Tζερουντόνγκ), όπου εξάλλου παρατηρείται και μετανάστευση εργατών από τις γειτονικές χώρες. Κατά την απογραφή του 2001, ο πληθυσμός αριθμούσε 332.844 κατ., με ρυθμό αύξησης 2,06%, η πυκνότητα ήταν 62 κάτ. ανά τ. χλμ. και το προσδόκιμο ζωής ήταν τα 77 χρόνια για τις γυναίκες και τα 72 για τους άντρες. Ως προς τη βρεφική θνησιμότητα, το 2002 καταγράφονταν 14 θάνατοι ανά χίλιες γεννήσεις. Πρωτεύουσα του παλαιού σουλτανάτου ήταν το Μ. που μετονομάστηκε σε Mπαντάρ Σερί Mπεγκαβάν (Bandar Seri Begawan, περ. 46.000 κάτ. το 2001). Η πόλη έχει αναπτυχθεί ως λιμενικό κέντρο από πολύ παλιά, χάρη στη γεωγραφική θέση της στο εσωτερικό του ομώνυμου κόλπου. Aπό τους μουσουλμάνους, ονομάστηκε Nταρού’λ Σαλάμ, δηλαδή πόρτα της ειρήνης και είναι μια τυπικά ασιατική πόλη με τις παλιές της συνοικίες και τα ξύλινα σπίτια της χτισμένα πάνω σε πασσάλους κατά μήκος των καναλιών, τα οποία κατακλύζονται από βάρκες. Συγχρόνως, όμως, η πόλη επεκτάθηκε σε νέα μοντέρνα προάστια με σπίτια, καταστήματα, κρατικά και ιδιωτικά γραφεία.Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αποτελούν τη βάση της οικονομίας του Μ. Tο 1991, τέθηκε σε ισχύ ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων στην οικονομία με σκοπό την ενίσχυση των τμημάτων εκείνων της παραγωγής που είχαν παραμεληθεί, όπως η αλιεία και η υλοτομία. Eπίσης, υλοποιείται ένα πρόγραμμα ιδιωτικοποίησης και ενίσχυσης του τραπεζικού και του χρηματιστηριακού τομέα. Tα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα είναι η διαφθορά και η μαύρη αγορά. Το 2001, το ΑΕΠ της χώρας ήταν περίπου 6.200 εκατ. δολάρια και το κατά κεφαλήν εισόδημα 18.000 δολάρια, ένα από τα υψηλότερα του αναπτυσσόμενου κόσμου. Το ίδιο έτος, ο πληθωρισμός υπολογιζόταν στο 1% και το ποσοστό ανεργίας στο 10%. Στην αγροτική οικονομία απασχολείται περίπου το 2% του εργατικού δυναμικού. Η αγροτική παραγωγή θεωρείται αμελητέα στη δημιουργία του ΑΕΠ της χώρας και δεν επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών του πληθυσμού, ενώ η εκμετάλλευση των δασών εξασφαλίζει μια μέτρια ποσότητα ξυλείας. H κτηνοτροφία είναι περιορισμένη σε λίγες χιλιάδες ζώα, κυρίως βουβάλια, που αντέχουν στο τροπικό κλίμα. Η αλιεία συμβάλλει στις ανάγκες διατροφής του πληθυσμού και διεξάγεται με σχεδόν πρωτόγονα μέσα. Κατά τα τελευταία, ωστόσο, χρόνια ξεκίνησε η εφαρμογή προγραμμάτων ανάπτυξης του κλάδου. O βιομηχανικός τομέας του Μ. παράγει σε μικρές ποσότητες προϊόντα διατροφής, πετρελαιοχημικά, ξυλεία και χαρτί, βάσει των εγχώριων πρώτων υλών. Το πετρέλαιο αποτελεί τη σημαντικότερη πλουτοπαραγωγική πηγή του Μ. Η εκμετάλλευσή του αυξήθηκε προοδευτικά, κυρίως μετά τον B’ Παγκόσμιο πόλεμο. Σήμερα, εξορύσσεται από τις πηγές των Σέρια, Άμπα και Tζερουντόνγκ, οι οποίες συνδέονται μέσω αγωγών με τα διυλιστήρια Λουτόνγκ στη Σαραουάκ. Η παραγωγή το 1999 έφτανε τα 204.000 βαρέλια ημερησίως. Στη Σέρια εξάγεται και φυσικό αέριο που προορίζεται για την ηλεκτρική ενέργεια. Το Μ. διαθέτει ικανοποιητικό σιδηροδρομικό και οδικό δίκτυο. Στη χώρα λειτουργούν δύο αεροδρόμια και αρκετά λιμάνια, με σημαντικότερα το λιμάνι της πρωτεύουσας και της Κουάλα Μπελαΐτ. Tο εξωτερικό εμπόριο είναι αρκετά ανεπτυγμένο. Οι κυριότεροι εμπορικοί εταίροι της χώρας είναι η Ιαπωνία, οι ΗΠΑ, η Μεγάλη Βρετανία, η Σιγκαπούρη και η Μαλαισία.Στον κόλπο όπου και σήμερα εκτείνεται η πρωτεύουσα του Μ., αναπτύχθηκε από τον 13ο αι. ένα ναυτικό βασίλειο που κατόρθωσε να επιβληθεί σε μεγάλο τμήμα των γύρω περιοχών. Tο βασίλειο άκμασε με το εμπόριο, του οποίου είχε το μονοπώλιο στις θάλασσες του Bόρνεο και των Φιλιππίνων. Στη συνέχεια, εντάχθηκε σε ένα ευρύτερο εμπορικό δίκτυο που έφτανε έως τη Δύση, από τους πρώτους χρόνους της αποικιοκρατίας. H μεγάλη διάδοση της πειρατείας καθιστούσε πάντα πρόσκαιρες τις απόπειρες εποικισμού έως ότου το 1841, ο Άγγλος ταγματάρχης σερ Tζέιμς Mπρουκ, στο πλαίσιο των νέων πρωτοβουλιών του Λονδίνου για την Άπω Aνατολή, επενέβη έπειτα από έκκληση του σουλτάνου του Μ., για να καταστείλει μια επανάσταση. Λίγο αργότερα και μετά από τις συμφωνίες με τον σουλτάνο και με τις τοπικές φυλές, ο Μπρούκ έλαβε τον τίτλο του ράτζα της Σαραουάκ και σταδιακά επεξέτεινε την εξουσία του σε όλο το Μ. Έτσι, η Σαραουάκ, υπό την τυπική εξουσία του Mπρουκ και της οικογενείας του, περιήλθε στη βρετανική προστασία που οριστικοποιήθηκε με τη συμφωνία του 1888, κατά την οποία η περιοχή αναγνωριζόταν ως βρετανικό προτεκτοράτο. Mε τις περαιτέρω παραχωρήσεις του σουλτάνου, στο τέλος του 19ου αι., το έδαφος της Σαραουάκ, εκτός από την περίοδο της ιαπωνικής κατοχής μεταξύ του 1941 και 1945, κυβερνήθηκε από τους απογόνους του Mπρουκ. Tο 1946 έπειτα από σύντομες συμφωνίες μεταξύ της οικογένειας Mπρουκ και της κυβέρνησης του Λονδίνου, η Σαραουάκ ονομάστηκε αγγλική αποικία. Το 1959 ο σουλτάνος Ομάρ Αλί Σαϊφουντίν Β’ εισήγαγε στη χώρα το πρώτο γραπτό σύνταγμα. Το Μ. αποτέλεσε το μοναδικό κράτος της Μαλαισίας που αρνήθηκε να εισέλθει στην ομοσπονδία της Μαλαισίας το 1963 και προτίμησε να παραμείνει υπό καθεστώς βρετανικής εξάρτησης. Το 1979 ο σουλτάνος Μουντά Χασανάλ Μπολκία υπέγραψε μια συμφωνία με τη βρετανική κυβέρνηση που ουσιαστικά προετοίμαζε την πλήρη ανεξαρτητοποίηση του κράτους, η οποία τελικά ανακηρύχθηκε τον Ιανουάριο του 1984. Καθ’ όλη σχεδόν τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, οι μακρόχρονες εδαφικές διενέξεις μεταξύ Μ. και Μαλαισίας φάνηκαν σταδιακά να υποχωρούν, μέσω αλλεπάλληλων διαπραγματεύσεων. Το 1998 ο σουλτάνος Χασανάλ Μπολκία, η οικογένεια του οποίου κυβερνά τη χώρα σχεδόν επί έξι αιώνες, όρισε ως διάδοχο του θρόνου τον γιο του. Γενική άποψη του δημαρχείου της πρωτεύουσας Μπαντάρ Σέρι Μπεγκαβάν, στο Μπρουνέι. Μερική άποψη του λιμανιού της Μπαντάρ Σέρι Μπεγκαβάν, πρωτεύουσας του σουλτανάτου του Μπρουνέι. Γεωτρήσεις πετρελαίου στην περιοχή Σέρια του Μπρούνει. Ο σουλτάνος του Μπρούνει, ένας από τους πιο πλούσιους ανθρώπους του κόσμου, γιορτάζει τα πεντηκοστά γενέθλιά του. Δορυφορική φωτογραφία του Μπρουνέι στη Μαλαισία (φωτ. NASA, earth.jsc.nasa.gov). Το τζαμί του σουλτάνου στην πρωτεύουσα Μπαντάρ Σερί Μπεγκαβάν.